Kış hastalıkları

ÇOCUKLARDA KIŞ HASTALIKLARI

Sonbahar  geldi, havalar soğudu. Mevsimle bağlantılı olarak çevremizdeki kişilerden daha sık hastalık haberleri almaya başladık.
Bu yazımda kısaca kış aylarında sıklıkla görülen hastalıklardan bahsedeceğim.
Kış aylarında hastalıklara karşı en dirençsiz grubun başında çocuklar gelmektedir. Kış aylarında çocuklarda en fazla virüsler ve bakteriler yoluyla bulaşan hastalıklar görülmektedir. Soğuk algınlıkları çocukluk çağında en yaygın görülen hastalıkların başında gelir. Öyle ki; yetişkinler bir enfeksiyon yılında ortalama 2 – 4 kez soğuk algınlığı geçirirken, çocuklar 6 -10 kez soğuk algınlığına yakalanabilirler. Üstelik nezle gribal enfeksiyonlar, çocuklarda yetişkinlere göre hem daha ağır seyreder, hem de daha uzun sürer.
Kış aylarında daha çok damlacık yoluyla bulaşan enfeksiyon hastalıkları karşılaşırız. Daha çok kapalı alanlarda bulunmak ile çocuktan çocuğa bulaşan hastalıkların sıklığında atış görülmektedir. Virüsler enfekte damlacıkların havada asılı kalması ve bunların solunum yolu ile alınması sonucu, bir çocuktan diğerine ya da bir erişkinden çocuğa kolayca bulaşabilir. Bazen çevreye yayılan, içinde virüs bulunduran bu damlacıklar, çevredeki cisimlere tutunabilir. Diğer çocuklar da bu cisimleri alıp ağzına götürdüklerinde virüsü kapabilirler.
Solunum yolumuz burnumuzun ucundan bronşlarımızın en son noktası olan alveollere kadar olan hava sütunudur.  Bu hava yolunun her yeri, sürekli salgı yaparak hava yolunu nemli tutan bir hücre tabakası ile kaplanmıştır. Bu hücrelerin üzerlerindeki titrek tüylerde buraya gelen yabancı maddeleri dışarı atar. Ayrıca salgıladıkları sıvının içinde solunum yolunu enfeksiyonlara karşı koruyucu antikorlar vardır.
Solunum yolunun sahip olduğu bölgeye göre enfeksiyonları da farklılık gösterir. Örneğin üst solunum yolu denilen yer gırtlağımızın (larinks) üstünü ifade eder. Bu nedenle üst solunum yolu enfeksiyonu denilince nezle, grip, bademcik iltihabı (tonsillit), sinüzit, kulak iltihabı (otit), krup (larenjit) anlaşılır. Alt solunum yolu ise gırtlağımızın altıdır. Bu nedenle alt solunum yolu enfeksiyonu denilince özellikle zatürree (pnömoni), bronşit gibi hastalıklar anlaşılır.

Nezle ve Grip
Çocuklarda en sık görülen enfeksiyondur. Ayrıca çocukların en sık doktora başvurma nedenidir. Nezleyi sayısı 100 ün üstünde olan üst solunum yolu virüsleri yapar. Grip etkeni ise influenza denilen virüstür. Her iki enfeksiyon da  damlacık yolu ile etrafa dağılan virüslerin çocuğa ulaşması ile olur. Virüs çocuğa bulaşınca önce halsizlik, huzursuzluk, iştah kaybı ve burun akıntısı yapar, arkasından da ciddi burun tıkanıklığı, ateş yüksekliği ve öksürük gelişir.
Hastalığın başlangıcında en iyi tedavi bol miktarda sıvı vermek, burunlarını yıkamak, tıkanıklık olduğunda açıcı burun damlası kullanmak ve doktor kontrolünde yaşına uygun nezle ilacı almaktır. Yapılacak olan en önemli yanlış ateşi var ve boğazı kızarık diye hemen antibiyotik başlamak veya ateşini düşürmek için soğuk suya sokmak veya kusuyor diye beslenmesini kesmektir. Eğer burun tıkanıklığının belirgin olduğu dönemde bir kulak ağrısı gelişmişse yada bebek çok huzursuz ise çocukta orta kulak iltihabı (otit) gelişmiş olabilir. Hemen doktora başvurulmalıdır.
Bulgular eğer gerekli destek tedavi verilmişse 3-7 günde geçer. Ancak 7-10 günden fazla süren öksürük, ateş, burun tıkanıklığı ve yoğun sarı-yeşil akıntı varsa sinüzit gelişmiş olabilir. Ayrıca bu nezle bulguları devam ederken çocuğun göğsünden bir hırıltı geliyorsa, bronşit gelişmiş olabilir. Bu durumlarda da hemen doktora başvurmak gerekir.
Grip ise sadece bir virüsün (influenza) yaptığı bir hastalıktır. Belirtilen nezle bulguları vardır. Ama aynı zamanda çocukta çok belirgin halsizlik, bitkinlik, kas ağrıları, eklem ağrıları ve daha sık ve şiddetli öksürük vardır. Bu çocuklarda daha sık ve kolay bir şekilde zatürre gelişebilir. Grip hastalığının da tedavisi semptomatik yani iyileştirmeye yönelik yardımcı tedavidir. Hastalık süresince gelişebilecek ve ilerleme gösterecek durumlara karşı önlem alınması gerekmektedir.

Bademcik İltihabı (Tonsillit)
Bademcik iltihabının nedeni Streptokok denilen bakterilerdir. Bu bakteriler bir lenf bezi olan bademciğe (tonsil) gelerek yerleşir. Eğer çocuğun direncinde bir düşüklük varsa orada enfeksiyon yapar. Burada oluşan yangı ile bulgular çıkar. Hastada nezleden daha fazla miktarda ateş yüksekliği, çok belirgin halsizlik, boyun lenf bezelerinde şişme, kusma, bazen deride kırmızı lekeler görülür. Boğaza bakıldığında beyaz iltihap odakları bademcikte fark edilir (kript). Mutlaka doktora başvurulmalı ve gerekli tedavi alınmalıdır.

Sinüzit
Çocuklarda her yaşta görülebilir. En sık nedeni bahsettiğim nezle, grip yada uzun süreli burun tıkanıklığı yapan bir durumun varlığıdır. Tıkanıklık durumda,  sinüslerden buruna gelen borular (ostium) tıkanır. Bu nedenle sinüsler hava alamaz ve içlerindeki sekresyonlar temizlenemez. Bu durumda burnumuzda normal de zararsız olarak duran bakteriler üreyerek orada iltihap yaparlar. Bu nedenle nezle ve grip bulguları 7-10 günden uzun sürüyorsa, burundan sarı yeşil renkli akıntı geliyorsa, çocuğun öksürük şikayeti devam ediyorsa, hele geceleri öksürüyorsa mutlaka bu çocukta sinüzit düşünülmelidir ve doktor kontrolünde tedavisi yapılmalıdır.

Orta Kulak İltihabı (Otitis Media)
Orta kulak iltihabı da aynı sinüzit gibi gelişir. En sık nedeni  nezle, grip yada uzun süreli burun tıkanıklığı yapan bir durum varlığıdır. Bu sırada orta kulakdan buruna gelen boru (östaki borusu) tıkanır. Bu nedenle işitmeyi sağlayan orta kulak hava alamaz ve içindeki sekresyonlar temizlenemez. Bu durumda burnumuzda normal de zararsız olarak duran bakteriler oraya doğu gider ve üreyerek orada iltihap yaparlar. Orta kulak iltihabı sinüzitin aksine nezle anında gelişir. Ancak ortak kulak iltihabında bunlardan başka çok önemli bir neden de, özellikle bebeklerin yatarak beslenmeleri hele yatarken biberonla beslenmeleridir. En önemli bulgusu ani başlayan şiddetli kulak ağrısıdır. Buna sıklıkla ateş yüksekliği, kusma, hatta ishal eşlik eder. Çocuk eğer tarif edebiliyorsa işitme kaybı vardır. Bebeklerde çok ciddi huzursuzluk ve kusma tipikdir. iltihap geçtikten sonra orta kulakda sıvı birikimi olabilir ve bu işitme kaybına neden olabilir. Bu sıvının kaybolduğundan emin olunmalıdır.

Zatürree (Pnömoni)
Çocuklarda en sık görülen alt solunum yolu enfeksiyonudur. Ayrıca çocuklarda özellikle  ilk 3 yaşda olmak üzere en sık hastaneye yatış  nedenidir. Tüm çocuklar göz önüne alındığında % 70 etkeni virüslerdir. Ancak bu küçük çocuklarda daha çok virüs, büyük çocuklarda daha çok bakteri olarak gözlenir Sağlıklı çocuklarda zatürre sıklıkla nezle, grip yada benzeri çocuğu zayıflatan bir durum arkasından çıkar. Bu nedenle ya etken direk nezle, grip yaparak akciğere iner yada bu durumlarda zayıflayan bünye nedeniyle akciğere ulaşan başka bir virüs yada bakteri zatürree yapar. Çocuklarda ateş, halsizlik, öksürük, sık nefes alma, çarpıntı, kusma, ciddi besin reddi görülür. Bebek ve küçük çocukların göğsünde ve karnında sık sık inip çıkmalar, inleme, hırıltı ses duyulur. Daha büyük çocuklarda bu bulgular az görülür. Bu çocuklarda ciddi göğüs ağırsı, yana taraflarında ağrı, ateş ve nefes alınca batma ve öksürük görülür. Her yaş grubunda mutlaka doktora başvurulmalıdır.

Bulaşıcı hastalıklardan korunmada genel kurallar:

1. El yıkama. Sabunla uygun şekilde ellerin yıkanması üst solunum yolu enfeksiyonları ve barsak enfeksiyonlarından korunmada çok etkili bir yoldur.
2. Hasta kişilerle temasın mümkün olduğunca önlenmesi
3. Çocukların sigara içilen ortamlarda bulundurulmaması
4. Evcil hayvanlarla temastan sonra ellerin yıkanması
5. Çocukların gerekli aşılarının yapılmış olması
6. Temiz ve güvenilir içme suyu kullanılması
7. Et ve ürünleri, yumurtanın iyi pişirilerek yenmesi, çiğ yenen sebze ve meyvelerin çok iyi yıkanması
8.Grip aşısının uygun zamanda yapılması.

Hepimize sağlıklı günler dilerim.
DR. SABAHAT KARAKAŞLILAR